حکم طهارت (قرآن)طهارت، اصطلاحی فقهی و عنوانی عمومی است برای حالتی که با برخی افعال شرعی مثل وضو، غسل و تیمم پدید می‌آید و نیز چیزهایی که باعث از بین رفتن نجاسات می‌شوند و در فقه شیعه به آنها مطهرات یا پاک کننده‌ها می‌گویند. در این مقاله به برخی احکام طهارت از منظر قرآن کریم اشاره می‌شود. ۱ - طهارت لباس نمازگزارتطهیر لباس از نجاسات، جهت نماز خواندن با آن واجب است. «وربک فکبر• وثیابک فطهر• والرجز فاهجر؛ و پروردگارت را بزرگ بشمار• و لباست را پاک کن• و از پلیدی دوری کن». (منظور از «فطهر» تطهیر لباس از نجاسات برای خواندن نماز با آن است.) ۲ - طهارت بعد حیضکسب طهارت از سوی حایض، پس از قطع حیض، جهت آمیزش لازم است. «ویسـلونک عن المحیض قل هو اذی فاعتزلوا النساء فی المحیض ولا تقربوهن حتی یطهرن فاذا تطهرن فاتوهن من حیث امرکم الله...؛ و از تو، درباره خون حیض سؤال می‌کنند، بگو: چیز زیانبار و آلوده‌ای است؛ از این رو در حالت قاعدگی، از آنان کناره‌گیری کنید! و با آنها نزدیکی ننماید، تا پاک شوند! و هنگامی که پاک شدند، از طریقی که خدا به شما فرمان داده، با آنها آمیزش کنید! خداوند، توبه‌کنندگان را دوست دارد، و پاکان را (نیز) دوست دارد». («حتی یطهرن فاذا تطهرن» به تحصیل غسل، یا تحصیل وضو و نیز به شستن محل خون (فرج) تفسیر شده است.) ۳ - طهارت شرط مس قرآنتحصیل طهارت تیمم، وضو، غسل برای مس کتابت قرآن واجب است. «انه لقرءان کریم• فی کتـب مکنون• لا یمسه الاالمطهرون؛ که آن، قرآن کریمی است• که در کتاب محفوظی جای دارد• و جز پاکان نمی‌توانند به آن دست زنند (دست یابند)». (ضمیر در «لایمسه» به قرآن برمی گردد و فاقد طهارت برای او جایز نیست مس کتابت قرآن نماید. ) ۴ - اسباب طهارتغسل و وضو از اسباب طهارت هستند. ۴.۱ - غسل با آبغسل با آب، سبب طهارت از حدث می‌گردد. «اذ یغشیکم النعاس امنة منه وینزل علیکم من السماء ماء لیطهرکم به ویذهب عنکم رجز الشیطـن...؛ و (یاد آورید) هنگامی را که خواب سبکی که مایه آرامش از سوی خدا بود، شما را فراگرفت؛ و آبی از آسمان برایتان فرستاد، تا شما را با آن پاک کند؛ و پلیدی شیطان را از شما دور سازد؛ و دلهایتان را محکم، و گامها را با آن استوار دارد». (بنابر قولی، مقصود از «رجز الشیطان» جنابت است.) فقدان عقل مستی، خواب، بیهوشی و دیوانگی موجب بطلان طهارت وضو، غسل و تیمم می‌گردد. «یـایها الذین ءامنوا لا تقربوا الصلوة وانتم سکـری حتی تعلموا ما تقولون ولا جنبـا الا عابری سبیل حتی تغتسلوا وان کنتم مرضی او علی سفر او جاء احد منکم من الغائط او لـمستم النساء فلم تجدوا ماء فتیمموا صعیدا طیبـا فامسحوا بوجوهکم وایدیکم ان الله کان عفوا غفورا؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید! در حال مستی به نماز نزدیک نشوید، تا بدانید چه می‌گویید! و همچنین هنگامی که جنب هستید -مگر اینکه مسافر باشید- تا غسل کنید. و اگر بیمارید، یا مسافر، و یا «قضای حاجت» کرده‌اید، و یا با زنان آمیزش جنسی داشته‌اید، و در این حال، آب (برای وضو یا غسل) نیافتید، با خاک پاکی تیمم کنید! (به این طریق که) صورتها و دستهایتان را با آن مسح نمایید. خداوند، بخشنده و آمرزنده است». (آیه یاد شده دلالت دارد بر اینکه عدم تعقل که شامل خواب، بیهوشی و جنون می‌شود مبطل طهارت است. ) ۴.۲ - وضو با آبوضو با آب، سبب طهارت می‌گردد. «یـایها الذین ءامنوا اذا قمتم الی الصلوة فاغسلوا وجوهکم وایدیکم الی المرافق وامسحوا برءوسکم وارجلکم الی الکعبین وان کنتم جنبـا فاطهروا... ما یرید الله لیجعل علیکم من حرج ولـکن یرید لیطهرکم...؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید! هنگامی که به نماز می‌ایستید، صورت و دستها را تا آرنج بشویید! و سر و پاها را تا مفصل (برآمدگی پشت پا) مسح کنید! و اگر جنب باشید، خود را بشویید (و غسل کنید)! و اگر بیمار یا مسافر باشید، یا یکی از شما از محل پستی آمده (قضای حاجت کرده)، یا با زنان تماس گرفته (و آمیزش جنسی کرده‌اید)، و آب (برای غسل یا وضو) نیابید، با خاک پاکی تیمم کنید! و از آن، بر صورت (پیشانی) و دستها بکشید! خداوند نمی‌خواهد مشکلی برای شما ایجاد کند؛ بلکه می‌خواهد شما را پاک سازد و نعمتش را بر شما تمام نماید؛ شاید شکر او را بجا آورید آب، سبب طهارت از حدث بول و غایط می‌گردد. «یـایها الذین ءامنوا لا تقربوا الصلوة وانتم سکـری حتی تعلموا ما تقولون ولا جنبـا الا عابری سبیل حتی تغتسلوا وان کنتم مرضی او علی سفر او جاء احد منکم من الغائط او لـمستم النساء فلم تجدوا ماء فتیمموا....» «.. فیه رجال یحبون ان یتطهروا والله یحب المطهرین؛ هرگز در آن (مسجد به عبادت) نایست! آن مسجدی که از روز نخست بر پایه تقوا بنا شده، شایسته تر است که در آن (به عبادت) بایستی؛ در آن، مردانی هستند که دوست می‌دارند پاکیزه باشند؛ و خداوند پاکیزگان را دوست دارد». (طبق روایتی از پیامبر (صلی الله علیه وآله)، امام باقر و امام صادق (علیهما السلام) مقصود از «یتطهروا» طهارت از نجاست (بول و غایط) به وسیله آب است.) طهارت از حدث و خبث، امری مستحب و دارای رجحان است. «... فیه رجال یحبون ان یتطهروا والله یحب المطهرین» ۵ - پانویس۶ - منبعفرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «حکم طهارت» |